Niebieska karta – co to jest, jak i kto może ją założyć?

Niebieska Karta to kluczowy instrument w walce z przemocą domową. Stanowi ona formalną procedurę, która ma na celu ochronę osób doświadczających przemocy w rodzinie oraz inicjowanie działań pomocowych. Wprowadzona w Polsce w 1998 roku, początkowo jako narzędzie policji, z czasem ewoluowała w kompleksowy system wsparcia.

Procedura Niebieskiej Karty to nie tylko dokument, ale cały proces interwencyjny. Obejmuje ona szereg działań podejmowanych przez różne służby i instytucje, mających na celu przerwanie cyklu przemocy i zapewnienie bezpieczeństwa osobom pokrzywdzonym. Jej znaczenie w kontekście przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest nie do przecenienia – stanowi bowiem pierwszy, formalny krok w kierunku zmiany sytuacji ofiary.

Historia Niebieskiej Karty w Polsce sięga końca XX wieku. Początkowo funkcjonowała jako wewnętrzna procedura policji, ale w 2004 roku została rozszerzona na inne służby. Przełomowym momentem był rok 2010, kiedy to nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nadała jej obecny kształt. Od tego czasu Niebieska Karta stała się interdyscyplinarnym narzędziem, angażującym różne instytucje w proces pomocy ofiarom przemocy domowej.

W kolejnych sekcjach przyjrzymy się bliżej temu, czym dokładnie jest procedura Niebieskiej Karty, kto może ją zainicjować i jak wygląda proces jej zakładania. Poznamy także prawa i obowiązki osób nią objętych oraz skutki prawne jej uruchomienia.

Czym jest procedura Niebieskiej Karty?

Procedura Niebieskiej Karty to kompleksowy mechanizm interwencji i pomocy w przypadkach podejrzenia przemocy w rodzinie. Jej głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobom doświadczającym przemocy oraz inicjowanie działań zmierzających do zatrzymania przemocy. Dodatkowo, procedura ma na celu diagnozowanie sytuacji rodziny, planowanie pomocy oraz monitorowanie efektów podjętych działań.

Podstawę prawną dla procedury Niebieskiej Karty stanowi ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury “Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy “Niebieska Karta”. Te akty prawne szczegółowo określają zasady funkcjonowania procedury i obowiązki poszczególnych służb.

Procedura Niebieskiej Karty obejmuje cztery główne rodzaje przemocy:

• Przemoc fizyczna – obejmująca wszelkie formy naruszenia nietykalności cielesnej
• Przemoc psychiczna – związana z naruszeniem godności osobistej, zastraszaniem, manipulacją
• Przemoc seksualna – dotycząca wymuszania niechcianych zachowań seksualnych
• Przemoc ekonomiczna – polegająca na ograniczaniu dostępu do zasobów finansowych lub materialnych

Niebieska Karta różni się od innych form interwencji tym, że nie wymaga zgody osoby pokrzywdzonej na jej założenie. To kluczowa cecha, która odróżnia ją np. od zawiadomienia o przestępstwie. Procedura może być wszczęta nawet wbrew woli osoby doświadczającej przemocy, co ma na celu ochronę ofiar, które z różnych powodów mogą obawiać się podjęcia działań.

Warto podkreślić, że Niebieska Karta nie jest równoznaczna z doniesieniem o przestępstwie. Stanowi ona raczej formę pomocy i wsparcia, choć w niektórych przypadkach może prowadzić do podjęcia kroków prawnych wobec sprawcy przemocy.

Kto może założyć Niebieską Kartę?

Procedurę Niebieskiej Karty mogą zainicjować przedstawiciele pięciu kluczowych służb i instytucji, które są do tego uprawnione na mocy obowiązujących przepisów. Każda z tych instytucji odgrywa istotną rolę w systemie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Uprawnione służby i instytucje

Policja jest często pierwszą instytucją reagującą na przypadki przemocy domowej. Funkcjonariusze mogą założyć Niebieską Kartę podczas interwencji lub w wyniku zgłoszenia na komisariacie. Ich rola jest kluczowa ze względu na możliwość szybkiej reakcji i zapewnienia bezpośredniego bezpieczeństwa ofiarom.

Ośrodki pomocy społecznej (OPS) to instytucje, które często mają najszerszą wiedzę o sytuacji rodzin na danym terenie. Pracownicy socjalni mogą wszcząć procedurę podczas rutynowych wizyt lub w odpowiedzi na zgłoszenie. OPS-y odgrywają kluczową rolę w koordynacji długoterminowej pomocy dla rodzin dotkniętych przemocą.

Gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych może zainicjować procedurę, szczególnie w przypadkach, gdy przemoc jest powiązana z nadużywaniem alkoholu. Ich specjalistyczna wiedza jest nieoceniona w sytuacjach, gdzie uzależnienie jest czynnikiem ryzyka.

Przedstawiciele oświaty, w tym nauczyciele, pedagodzy i psychologowie szkolni, są uprawnieni do założenia Niebieskiej Karty. Ich rola jest szczególnie ważna w identyfikacji przypadków przemocy wobec dzieci lub młodzieży.

Pracownicy ochrony zdrowia, w tym lekarze, pielęgniarki i ratownicy medyczni, mogą wszcząć procedurę, gdy podejrzewają, że pacjent doświadcza przemocy domowej. Ich umiejętności w rozpoznawaniu fizycznych i psychicznych oznak przemocy są niezwykle cenne.

Proces inicjowania procedury przez osoby prywatne wygląda nieco inaczej. Osoby doświadczające przemocy lub świadkowie nie mogą bezpośrednio założyć Niebieskiej Karty, ale mogą zgłosić się do którejkolwiek z wyżej wymienionych instytucji z prośbą o jej założenie. Ważne jest, aby pamiętać, że zgłoszenie podejrzenia przemocy jest obywatelskim obowiązkiem i może uratować czyjeś życie lub zdrowie.

Jak wygląda proces zakładania Niebieskiej Karty?

Proces zakładania Niebieskiej Karty jest ustrukturyzowany i składa się z kilku kluczowych etapów. Zrozumienie tego procesu jest istotne zarówno dla osób doświadczających przemocy, jak i dla świadków czy profesjonalistów zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy domowej.

Procedura Niebieskiej Karty opiera się na czterech formularzach oznaczonych literami A, B, C i D. Każdy z nich pełni specyficzną funkcję:

• Formularz A – wypełniany przez przedstawiciela uprawnionej służby przy wszczęciu procedury
• Formularz B – zawiera pouczenie dla osoby dotkniętej przemocą
• Formularz C – wypełniany podczas posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego
• Formularz D – dokumentuje działania wobec osoby podejrzanej o stosowanie przemocy

Proces zakładania Niebieskiej Karty rozpoczyna się od wypełnienia formularza A. Może to nastąpić podczas interwencji (np. policyjnej) lub w wyniku zgłoszenia do jednej z uprawnionych instytucji. Ważne jest, że do wszczęcia procedury nie jest wymagana zgoda osoby dotkniętej przemocą.

Po wypełnieniu formularza A, przekazywany jest on w ciągu 7 dni do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego. Zespół ten, składający się z przedstawicieli różnych służb i instytucji, odgrywa kluczową rolę w dalszym przebiegu procedury.

Zespół interdyscyplinarny analizuje sytuację rodziny i opracowuje indywidualny plan pomocy. W ramach tego planu mogą być podejmowane różnorodne działania, takie jak:

• Zapewnienie bezpieczeństwa osobie dotkniętej przemocą
• Udzielenie pomocy psychologicznej i prawnej
• Skierowanie na terapię lub leczenie uzależnień
• Monitorowanie sytuacji rodziny

Procedura Niebieskiej Karty nie ma określonego czasu trwania. Może być prowadzona tak długo, jak wymaga tego sytuacja rodziny. Zakończenie procedury następuje w momencie ustania przemocy i zrealizowania indywidualnego planu pomocy lub gdy zespół interdyscyplinarny stwierdzi brak zasadności podejmowania dalszych działań.

Warto podkreślić, że cały proces jest poufny, a informacje uzyskane w trakcie procedury są chronione. Ma to na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobom dotkniętym przemocą i budowanie zaufania do instytucji pomocowych.

Prawa i obowiązki osób objętych procedurą

Procedura Niebieskiej Karty nakłada określone prawa i obowiązki na osoby nią objęte. Zrozumienie tych aspektów jest kluczowe dla efektywnego przebiegu procedury i ochrony osób doświadczających przemocy.

Osoba doświadczająca przemocy ma prawo do:

• Bezpłatnej pomocy medycznej, psychologicznej i prawnej
• Ochrony przed dalszym krzywdzeniem
• Informacji o przysługujących jej prawach i formach pomocy
• Uczestnictwa w podejmowaniu decyzji dotyczących jej sytuacji
• Zachowania poufności informacji przekazanych w trakcie procedury

Jednocześnie, osoba doświadczająca przemocy nie ma obowiązku aktywnego uczestnictwa w procedurze. Może odmówić współpracy, co jednak nie powoduje automatycznego zakończenia procedury. Ta zasada ma na celu ochronę ofiar, które z różnych powodów (np. strachu przed sprawcą) mogą nie chcieć lub nie być w stanie aktywnie uczestniczyć w działaniach pomocowych.

Z kolei osoba podejrzana o stosowanie przemocy ma obowiązek:

• Stawienia się na wezwanie zespołu interdyscyplinarnego
• Powstrzymania się od zachowań przemocowych
• Współpracy z zespołem interdyscyplinarnym w zakresie ustalonym przez ten zespół
• Uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych, jeśli zostanie to zalecone

Warto podkreślić, że osoba podejrzana o stosowanie przemocy ma również prawo do przedstawienia swojego stanowiska i wyjaśnień przed zespołem interdyscyplinarnym. Nie oznacza to jednak, że jej odmowa współpracy lub negowanie zarzutów automatycznie kończy procedurę.

Świadkowie przemocy, choć nie są bezpośrednio objęci procedurą Niebieskiej Karty, odgrywają istotną rolę. Mają oni społeczny obowiązek reagowania na przemoc i zgłaszania jej odpowiednim służbom. Świadkowie mogą być również proszeni o złożenie zeznań lub udzielenie informacji, które pomogą w ocenie sytuacji rodziny.

Wszystkie osoby zaangażowane w procedurę Niebieskiej Karty mają prawo do poszanowania ich godności i prywatności. Informacje uzyskane w trakcie procedury są poufne i mogą być wykorzystywane wyłącznie do celów związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.

Skutki prawne założenia Niebieskiej Karty

Założenie Niebieskiej Karty niesie ze sobą szereg konsekwencji prawnych, które mogą mieć znaczący wpływ na sytuację zarówno osoby doświadczającej przemocy, jak i osoby podejrzanej o jej stosowanie. Zrozumienie tych skutków jest kluczowe dla wszystkich stron zaangażowanych w procedurę.

Dla osoby doświadczającej przemocy, uruchomienie procedury Niebieskiej Karty oznacza przede wszystkim możliwość uzyskania kompleksowej pomocy i wsparcia. Obejmuje to:

• Bezpłatną pomoc psychologiczną i prawną
• Możliwość uzyskania schronienia w specjalistycznym ośrodku wsparcia
• Prawo do bezpłatnego badania lekarskiego w celu ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała
• Wsparcie w znalezieniu pracy i usamodzielnieniu się ekonomicznym

Ponadto, fakt założenia Niebieskiej Karty może stanowić istotny dowód w ewentualnym postępowaniu karnym lub cywilnym przeciwko sprawcy przemocy.

Dla osoby podejrzanej o stosowanie przemocy, skutki prawne mogą być poważne. Założenie Niebieskiej Karty nie jest równoznaczne z oskarżeniem o przestępstwo, ale może prowadzić do:

• Objęcia nadzorem kuratora sądowego
• Nakazu opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania
• Zakazu zbliżania się do osoby pokrzywdzonej
• Obowiązku uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych

W przypadku gdy przemoc ma znamiona przestępstwa, informacje zebrane w trakcie procedury Niebieskiej Karty mogą zostać wykorzystane jako dowody w postępowaniu karnym. Może to prowadzić do postawienia zarzutów i ewentualnego wyroku skazującego.

Wśród możliwych sankcji i środków zapobiegawczych wobec osoby stosującej przemoc znajdują się:

• Tymczasowe aresztowanie
• Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego
• Zakaz kontaktowania się z określonymi osobami
• Dozór policyjny
• W skrajnych przypadkach – kara pozbawienia wolności

Warto podkreślić, że celem procedury Niebieskiej Karty nie jest karanie sprawcy, ale przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa osobom doświadczającym przemocy i przerwanie cyklu przemocy. Dlatego też, oprócz środków restrykcyjnych, procedura przewiduje również działania mające na celu zmianę zachowań osoby stosującej przemoc, takie jak terapia czy programy korekcyjno-edukacyjne.

Zakończenie procedury Niebieskiej Karty

Procedura Niebieskiej Karty nie ma z góry określonego czasu trwania. Jej zakończenie następuje, gdy cele procedury zostają osiągnięte lub gdy zespół interdyscyplinarny stwierdza brak zasadności dalszych działań. Proces zamknięcia procedury jest sformalizowany i wymaga spełnienia określonych warunków.

Warunki zakończenia procedury

Zakończenie procedury Niebieskiej Karty może nastąpić w dwóch przypadkach:

1. Ustanie przemocy w rodzinie i uzasadnione przypuszczenie o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy
2. Rozstrzygnięcie o braku zasadności podejmowania działań

Decyzja o zakończeniu procedury musi być poparta konkretnymi dowodami i obserwacjami. Może to obejmować raporty z wizyt domowych, opinie psychologów, informacje od członków rodziny czy sąsiadów, a także zachowanie i postępy osoby stosującej przemoc.

Proces zamknięcia procedury rozpoczyna się od wniosku o zakończenie, który może złożyć każdy członek zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. Wniosek ten jest następnie rozpatrywany przez cały zespół.

Decyzja o zakończeniu procedury musi być jednogłośna. Oznacza to, że wszyscy członkowie zespołu interdyscyplinarnego muszą zgodzić się, że przemoc ustała lub że dalsze działania nie są zasadne. W przypadku braku jednomyślności, procedura jest kontynuowana.

Po podjęciu decyzji o zakończeniu procedury, zespół interdyscyplinarny sporządza protokół zawierający:

• Dane osób, wobec których realizowana była procedura
• Datę rozpoczęcia i zakończenia procedury
• Opis podjętych działań
• Uzasadnienie zakończenia procedury

Warto podkreślić, że zakończenie procedury Niebieskiej Karty nie oznacza automatycznie końca wszelkiej pomocy dla rodziny. Często stosuje się monitoring sytuacji po zakończeniu procedury, aby upewnić się, że przemoc rzeczywiście ustała i nie ma ryzyka jej ponownego wystąpienia.

Monitoring może obejmować okresowe wizyty pracownika socjalnego, kontakt z rodziną czy konsultacje z innymi instytucjami mającymi kontakt z rodziną. Czas trwania monitoringu zależy od indywidualnej sytuacji i może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat.

Zakończenie procedury Niebieskiej Karty to ważny moment, ale nie oznacza on, że rodzina zostaje pozostawiona sama sobie. Celem jest zapewnienie trwałej zmiany i bezpieczeństwa wszystkim członkom rodziny.

Wyzwania i kontrowersje związane z procedurą Niebieskiej Karty

Procedura Niebieskiej Karty, mimo swojej kluczowej roli w przeciwdziałaniu przemocy domowej, nie jest wolna od wyzwań i kontrowersji. Krytyczna analiza tych aspektów jest niezbędna dla ciągłego doskonalenia systemu pomocy ofiarom przemocy.

Jednym z głównych punktów krytyki procedury jest jej czasochłonność i biurokratyzacja. Wielu specjalistów zwraca uwagę, że wypełnianie licznych formularzy pochłania czas, który mógłby być przeznaczony na bezpośrednią pomoc ofiarom. Nadmierna formalizacja może również zniechęcać niektóre osoby do szukania pomocy.

Innym wyzwaniem jest nierównomierne wdrażanie procedury w różnych regionach kraju. Badania wskazują, że efektywność Niebieskiej Karty może znacząco różnić się w zależności od lokalnych uwarunkowań, dostępności specjalistów czy poziomu współpracy między instytucjami.

Krytyce poddawana jest również kwestia ochrony prywatności osób objętych procedurą. Choć procedura ma charakter poufny, niektórzy wskazują na ryzyko stygmatyzacji rodzin, zwłaszcza w mniejszych społecznościach.

W odpowiedzi na te wyzwania, proponowane są różne usprawnienia:

• Uproszczenie formularzy i procedur administracyjnych
• Zwiększenie nakładów na szkolenia dla pracowników służb i instytucji
• Wdrożenie jednolitego systemu elektronicznego do obsługi procedury
• Poprawa koordynacji działań między różnymi instytucjami
• Zwiększenie dostępności specjalistycznej pomocy psychologicznej i prawnej

Jeśli chodzi o statystyki skuteczności, dane są niejednoznaczne. Według raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2016 roku, procedura Niebieskiej Karty przyczyniła się do zwiększenia wykrywalności przypadków przemocy domowej. Jednakże, ten sam raport wskazał na potrzebę dalszych usprawnień w zakresie monitorowania efektów długoterminowych.

Statystyki policyjne pokazują, że liczba zakładanych Niebieskich Kart wzrosła z około 50 000 w 2012 roku do ponad 70 000 w 2020 roku. Wzrost ten interpretowany jest dwojako: z jednej strony jako dowód na zwiększoną świadomość społeczną i skuteczność wykrywania przemocy, z drugiej – jako sygnał, że problem przemocy domowej wciąż pozostaje poważnym wyzwaniem społecznym.

Warto podkreślić, że mimo krytyki i wyzwań, procedura Niebieskiej Karty jest uznawana za istotne narzędzie w walce z przemocą domową. Ciągłe doskonalenie tej procedury, w oparciu o doświadczenia praktyków i badania naukowe, jest kluczowe dla zwiększenia jej skuteczności i lepszej ochrony ofiar przemocy.

Wsparcie dla osób doświadczających przemocy

Osoby doświadczające przemocy domowej mogą liczyć na szeroki wachlarz form wsparcia. Pomoc ta jest oferowana przez różne instytucje państwowe, samorządowe oraz organizacje pozarządowe. Kluczowe jest, aby osoby potrzebujące wiedziały, gdzie szukać pomocy i jakie mają prawa.

Instytucje pomocowe odgrywają fundamentalną rolę w systemie przeciwdziałania przemocy domowej. Do najważniejszych należą:

• Ośrodki Pomocy Społecznej (OPS) – oferują wsparcie psychologiczne, prawne i socjalne
• Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR) – zapewniają kompleksową pomoc rodzinom
• Specjalistyczne Ośrodki Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – zapewniają schronienie i intensywną pomoc
• Punkty Interwencji Kryzysowej – oferują natychmiastową pomoc w sytuacjach kryzysowych

Osoby doświadczające przemocy mogą również skorzystać z różnych telefonów zaufania i infolinii. Są to bezpłatne, często całodobowe linie, gdzie można uzyskać wsparcie i informacje. Najważniejsze z nich to:

• Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia”: 800 120 002
• Policyjny Telefon Zaufania: 800 120 226
• Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111
• Kryzysowy Telefon Zaufania: 116 123

Organizacje pozarządowe pełnią niezwykle istotną rolę w systemie pomocy ofiarom przemocy. Ich działania często uzupełniają ofertę instytucji państwowych, a niekiedy wypełniają luki w systemie. Do najaktywniejszych organizacji w Polsce należą:

• Fundacja Centrum Praw Kobiet – oferuje kompleksowe wsparcie kobietom doświadczającym przemocy
• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – specjalizuje się w pomocy dzieciom-ofiarom przemocy
• Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia” – prowadzi telefon zaufania i punkty konsultacyjne
• Fundacja “Feminoteka” – oferuje wsparcie psychologiczne i prawne dla kobiet

Warto podkreślić, że pomoc oferowana przez te instytucje i organizacje jest bezpłatna i poufna. Osoby doświadczające przemocy mogą liczyć na wsparcie psychologiczne, prawne, socjalne, a w razie potrzeby także na bezpieczne schronienie.

Internet stał się również ważnym źródłem informacji i wsparcia dla ofiar przemocy. Wiele organizacji prowadzi strony internetowe i fora, gdzie można znaleźć informacje o prawach ofiar, procedurach pomocy czy miejscach, gdzie szukać wsparcia. Przykładem jest portal www.niebieskalinia.info, który oferuje kompleksowe informacje na temat przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Pamiętajmy, że każda osoba doświadczająca przemocy ma prawo do pomocy i ochrony. Pierwszym krokiem jest często przełamanie bariery milczenia i zgłoszenie się po pomoc. Systemy wsparcia są gotowe, aby zapewnić bezpieczeństwo i pomóc w wyjściu z trudnej sytuacji.

Zakończenie

Procedura Niebieskiej Karty stanowi kluczowy element systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Polsce. Jest to kompleksowe narzędzie, które nie tylko umożliwia szybką interwencję w sytuacjach kryzysowych, ale także zapewnia długofalowe wsparcie dla osób doświadczających przemocy.

Podsumowując najważniejsze informacje:

• Niebieska Karta może być założona przez przedstawicieli policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia oraz gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
• Procedura nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą, co jest kluczowe dla ochrony ofiar
• Obejmuje szereg działań, od interwencji kryzysowej po długoterminową pomoc psychologiczną i prawną
• Zakończenie procedury następuje, gdy przemoc ustaje lub gdy zespół interdyscyplinarny stwierdza brak zasadności dalszych działań

Znaczenie reagowania na przemoc domową nie może być przecenione. Przemoc w rodzinie to nie tylko problem indywidualny, ale także społeczny, mający daleko idące konsekwencje dla wszystkich członków rodziny, zwłaszcza dzieci. Każda interwencja, każde zgłoszenie może uratować czyjeś zdrowie, a nawet życie.

Warto podkreślić, że system pomocy ofiarom przemocy w Polsce stale się rozwija. Oprócz procedury Niebieskiej Karty, istnieje szereg instytucji i organizacji oferujących wsparcie. Telefony zaufania, ośrodki interwencji kryzysowej, organizacje pozarządowe – wszystkie te podmioty tworzą sieć bezpieczeństwa dla osób doświadczających przemocy.

Jeśli doświadczasz przemocy lub jesteś jej świadkiem, nie wahaj się szukać pomocy. Pamiętaj, że nie jesteś sam/sama w tej sytuacji. Istnieją ludzie i instytucje gotowe do udzielenia wsparcia. Pierwszy krok – zgłoszenie problemu – jest często najtrudniejszy, ale może być początkiem drogi do bezpiecznego i wolnego od przemocy życia.

Procedura Niebieskiej Karty, mimo pewnych wyzwań i obszarów wymagających doskonalenia, pozostaje skutecznym narzędziem w walce z przemocą domową. Jej ciągłe udoskonalanie, w połączeniu z rosnącą świadomością społeczną, daje nadzieję na skuteczniejsze przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w przyszłości.

Pamiętajmy, że przeciwdziałanie przemocy domowej jest obowiązkiem nas wszystkich. Reagując na przemoc, chronimy nie tylko konkretne osoby, ale także budujemy społeczeństwo oparte na szacunku, bezpieczeństwie i godności każdego człowieka.